(Thuis)begeleiding bij Afasie & verbale apraxie

AFASIE

Wat is dit? 

Afasie is een verworven taalstoornis die veroorzaakt wordt door een hersenletsel en waarbij het begrijpen en het uiten van gesproken en geschreven taal gestoord is.

 

De stoornis is verworven. Dat wil zeggen dat mensen met afasie voor het hersenletsel geen problemen hadden met taal. Ze communiceerden zonder problemen. Afasie is dus niet iets waarmee je geboren wordt.

 

Afasie is een taalstoornis en geen spraakstoornis of dementie. De articulatie van woorden en de algemene intelligentie zijn normaal. Dit geeft vaak aanleiding tot grote frustratie bij de getroffene.

 

De problemen ontstaan na een hersenletsel. Dit is in 2/3 van de gevallen een beroerte (hersenbloeding of herseninfarct, CVA, beter bekend als beroerte) in de linker hersenhelft bij volwassenen. Maar je kan ook een afasie oplopen op jonge leeftijd bv. na een verkeersongeval of bij een hersentumor.

 

Iedereen gebruikt taal. We praten, proberen de juiste woorden te vinden, begrijpen anderen, lezen, schrijven en maken gebaren. Geen twee mensen met afasie zijn precies gelijk. Afasie is bij iedereen anders. De ernst en omvang van de afasie zijn onder andere afhankelijk van de plaats en de ernst van het hersenletsel, het vroegere taalvermogen en iemands persoonlijkheid.

 

Kenmerken

• Stoornis in het begrijpen
• Stoornis in het spreken
• Problemen met lezen en schrijven
• Aandacht en concentratie
• Verlammingen (bijvoorbeeld: aangezicht/ arm/ been)

 

Logopedische therapie

• In eerste instantie richt de behandeling zich op het verbeteren van het begrip en het aanleren van een adequate communicatie aangepast aan de mogelijkheden van de patiënt.
• De behandelende logopedist geeft informatie over de mogelijke communicatiemogelijkheden aan de patiënt zelf en aan zijn/haar omgeving. Het uiteindelijke doel van de behandeling is proberen om de patiënt zoveel mogelijk zelfstandig en volwaardig te laten functioneren in de maatschappij.
• Voorafgaand aan de therapie wordt een onderzoek afgenomen.
• Meestal wordt de patiënt na een verblijf in het ziekenhuis, waar reeds een grondig onderzoek plaatsvond, naar ons doorverwezen. De gegevens van dit onderzoek  vragen we dan op.
• De therapie moet zo snel mogelijk na het hersenletsel worden opgestart, dit geeft de beste resultaten.
• De therapie is gericht op het bevorderen van de spraakverstaanbaarheid en het begrijpen.
• Er wordt steeds een behandelingsplan opgesteld. Dit wordt besproken met de patiënt en zijn naaste omgeving.
• Voor bepaalde patiënten is een alternatieve communicatiemethode noodzakelijk.

Voor meer informatie kan u terecht op ons algemeen nummer 03.321.09.88 (Borsbeek/Mortsel) of 03.500.03.10 (Hoogstraten).

VERBALE APRAXIE 

Wat is een a /dyspraxie?

Een a/dyspraxie is een neurogene stoornis. Dit wil zeggen dat het een stoornis van het zenuwstelsel (ruggenmerg, hersenen, zenuwen) is.

Bij apraxie wijst de a- op het totaal ontbreken van de spraak en bij dyspraxie verwijst dys- naar een graad van onvermogen in de spraak .  Dyspraxie kan bij zowel volwassenen als kinderen voorkomen.

Bij een a / dyspraxie zien we dat een persoon problemen heeft met het plannen van handelingen. Ze kunnen problemen hebben met het aankleden, fietsen, scheren. Onder normale omstandigheden verlopen deze handelingen automatisch; eens fietsen geautomatiseerd is denk je er niet meer bij na hoe het moet, hetzelfde voor stappen, lopen, zwemmen, veters knopen enz.

Een verbale a/dyspraxie is een articulatiestoornis waarbij het programmeren van de spraakmusculatuur van de achtereenvolgende spierbewegingen verstoord verloopt. Je kan dit schema niet meer goed gebruiken. De spieren functioneren wel goed, maar de aansturing ervan verloopt verstoord.

Vaak merken we dat spontane handelingen goed worden uitgevoerd. Wanneer iets op commando moet gebeuren, faalt het systeem. Zowel mond-, tong- en gelaatsbewegingen, als bewegingen van ledematen kunnen hierdoor moeilijk zijn. Wanneer je aan een persoon met verbale apraxie vraagt om te blazen, te fluiten of zijn tong uit te steken, weet hij vaak niet hoe dit moet. Soms kan een handeling wel geïmiteerd worden, maar kan ze niet op verzoek niet herhaald worden.

We zien dat daardoor de articulatie verstoord is. De patiënt moet steeds zoeken naar de juiste articulatie en heeft problemen dit te corrigeren. Vaak treedt er ook een halfzijdige verlamming op.

Kenmerken

• Spontane spraak is beter dan spraak op commando
• Automatisch reeksen lukt vaak, bv tellen, dagen v/d week, versjes
• Imiteren is mogelijk
• Woorden met meerdere medeklinkers na elkaar zijn moeilijk
• Lange woorden zijn moeilijker
• De patiënt moet zoeken naar de juiste articulatiebeweging, tong- en lipplaatsing enz
• Ze zijn zich bewust van de fouten die ze maken maar kunnen ze niet verbeteren
• Vaak verloopt het spreken trager met minder intonatie

De ernst van de verbale a/dyspraxie kan sterk verschillen. Soms is praten onmogelijk en soms treden er slechts lichte articulatiestoornissen op. Een verbale a/dyspraxie kan tijdelijk zijn, blijvend of progressief. In het laatste geval zal de stoornis verergeren naarmate de tijd vordert. Dit kan voorko­men als symptoom van een progressie­ve ziekte zoals Multiple Sclerose (MS).

 

Bij dergelijke problemen is logopedische therapie aangewezen.

• Voorafgaand aan de therapie wordt een onderzoek afgenomen. In dit onderzoek worden de verschillende facetten nagegaan die belangrijk zijn bij het spreken. Het gaat dan bijvoorbeeld over spraakverstaanbaarheid, ademhaling, fonatie, spreektempo, toonhoogte, resonantie, en articulatie.
• De beste resultaten zien we wanneer de therapie zo snel mogelijk na het hersenletsel wordt opgestart.
• De therapie is gericht op het versterken van de mondspieren, eet- en drinktherapie, ademhaling en bevorderen van de spraakverstaanbaarheid.
• Er wordt steeds een behandelingsplan opgesteld. Dit wordt besproken met de patiënt en zijn naaste omgeving.
• Voor bepaalde patiënten is een alternatieve communicatiemethode noodzakelijk.

 

We vinden het belangrijk de familie te informeren en adviezen te geven.

 

Wenst u informatie of heeft u een vraag stel ze gerust , wij helpen u graag verder.

TIPS VOOR DE OMGEVING:

• Behandel de persoon als een mondige volwassene
• De persoon is niet hardhorend, het heeft dus geen zin om harder te praten
• Voer het gesprek in een rustige omgeving zonder TV of radio op de achtergrond
• Spreek in korte zinnen en vraag één ding tegelijk, maar vermijd telegramstijl en kindertaal
• Houd oogcontact met de persoon
• Geef hem/haar voldoende tijd om te kunnen antwoorden
• Schrijf eventueel de belangrijkste woorden voor de persoon op
• Stel ja- neen- vragen zodat de persoon minder naar woorden hoeft te zoeken
• Verbeter de persoon niet steeds, het belangrijkste voor hem is dat wat hij wil zeggen bij u overkomt
• Naast het spreken zijn aanwijzingen, gebaren maken en schrijven belangrijke communicatiemiddelen. Probeer ze te gebruiken.
• Wees eerlijk en zeg het als u de boodschap niet goed begrepen hebt
• Neem tijd voor een gesprek
• Spreek zoveel mogelijk in korte eenvoudige zinnen
• Benadruk de belangrijkste woorden uit de zin en schrijf ze op.
• Controleer altijd of de boodschap begrepen is en herhaal eventueel het besprokene aan de hand van datgene wat u opgeschreven heeft.
• Stimuleer iemand met afasie `te praten met handen en voeten`. Het gaat er niet om hoe hij iets duidelijk maakt, als u het maar begrijpt.
• Gebruik het taalzakboek of  een gespreksboek.
• Stel eenvoudige vragen en breng structuur aan in het gesprek.
• Vraag eerst over wie het gaat, daarna wat er gebeurd is en eventueel waar of wanneer.
• Als u er echt niet uitkomt, kunt u beter het onderwerp even laten rusten en er later op terug komen.
• Geef de communicatie met iemand met afasie nooit op! Het is belangrijk dat u blijft proberen met elkaar te `praten`.
• Maak gebruik van hulpmiddelen. Foto`s, afbeeldingen, woordenlijstjes, `taalzakboek` of  `het gespreksboek` kunnen veel verduidelijken.
• Maak een communicatieschrift. Dit is een schrift waarin je alles kan opschrijven of tekenen wat je met hem besproken hebt.
• De omgeving van de persoon met afasie moet zich leren aanpassen aan de beperkte communicatiemogelijkheden. Dit vraagt uiteraard veel geduld en begrip.
• Vraag de aandacht van de afasiepatiënt voordat je begint te praten door bv de patiënt aan te raken of de naam te noemen.
• Praat over concrete zaken: dingen die de afasie patiënt bekend zijn en interesseren, dingen uit de onmiddellijke omgeving.
• Vermijd nare onderwerpen niet.
• Toon begrip. Laat merken dat je beseft hoe moeilijk het voor de patiënt is.
• Ga het verdriet niet negeren of eroverheen praten. Bevestig eerst het verdriet, bijvoorbeeld: “Ik zie dat het moeilijk is voor u.”
• Praat nooit “over” een afasiepatiënt heen.

Praktische informatie

Een afasie, dysartrie, dyspraxie is het gevolg van een hersenletsel  (een CVA of een ongeval). Zowel de patiënt als zijn omgeving zijn niet voorbereid op deze situatie. Vele vragen dringen zich op.

Naast de spraak- en motorische problemen zien we soms dat ook het geheugen, de oriëntatie en de emotionele ingesteldheid veranderen. Soms is naast het spreken ook het begrijpen van taal verstoord, treden problemen met eten en drinken op, zijn er uitvallen ter hoogte van het gehoor of het zicht, gevoels -en krachtverlies en verlammingen.

Vaak wordt bij dergelijke uitvallen logopedische therapie geadviseerd.

 

Hoe verloopt dit :

• Aanmelden doe je best telefonisch op het vaste nummer 03.321.09.88 van 9.00u tot 12.30u en van 13.30u tot 17.00u.
• Bij een aanmelding zal een eerste afspraak gepland worden bij Triangel.
• Tijdens het eerste gesprek worden alle noodzakelijk zaken geregeld en wordt er gekeken waar de  therapieën zullen plaatsvinden. Bij Triangel, bij de patiënt thuis of wisselend. De praktische haalbaarheid voor beide partijen is belangrijk. Indien het mogelijk is om naar Triangel te komen, geven we hier de voorkeur aan zodat  vervoerskosten vermeden worden. Triangel is toegankelijk voor rolstoelpatiënten en er is voldoende parkeerplaats voorzien.
• De behandelende logopedist zal de familie met raad en daad bijstaan. Ze informeert u over de herstelmogelijkheden en de termijn waarbinnen dit mogelijk is. Reële verwachtingen vooropstellen is noodzakelijk.
• Indien nodig zal de logopedist contact opnemen met de doorverwijzer of het ziekenhuis waar u verbleef.
• We vragen een actieve betrokkenheid van de ouders of de partner van de patiënt zodat ook in de thuissituatie kan geoefend worden.

Wenst u meer informatie aarzel niet ons te contacten, wij helpen u graag verder.